کارشناسان علوم تغذیه، مواد غذایی را به چهار گروه تقسیم میکنند:
۱. شیر و لبنیات
۲. میوه و سبزیجات
۳. مواد گوشتی و جانشینهای آن و تخم مرغ، حبوبات و...
۴. محصولات غلهای (نان، برنج و...).
بهترین رژیم غذایی، آن است که در وعدههای غذایی روزانه از هر ۴ گروه فوق استفاده گردد. در صورتی که مادران در دوران بارداری و شیردهی، تغذیه خود و فرزندانشان را زیر نظر کارشناس تغذیه تنظیم نمایند، باید امیدوار باشند که دندان های شیری و دائمی کودک از سلامت کافی برخوردار باشد. شیر مادر از نظر داشتن ویتامین C، D، فلوراید و آهن غنی نیست از این رو اضافه نمودن این مواد به تغذیهی طفل توصیه شده است:
• آهن ۷ میلیگرم روزانه
• ویتامین D ۴۰۰ واحد
• فلوراید ۲۵/۰ میلیگرم با توجه به غلظت آب آشامیدنی منطقه، در صورت تغذیهی کودک با شیر خشک فقط اضافه نمودن فلوراید ضرورت دارد.
حال به رابطهی مواد غذایی و سلامت دهان و دندان میپردازیم:
پوسیدگیزایی مواد غذایی به عوامل زیر بستگی دارد
قابلیت ایجاد اسید از مادهی غذایی بهوسیلهی باکتریهای دهان
بهعنوان مثال باکتریها در ایجاد اسید از مواد قندی توانایی بالایی دارند و مواد غذایی دارای نشاسته مثل ذرت و گندم اگر خام مصرف شوند تقریباً غیرپوسیدگیزا هستند؛ ولی اگر پخته استفاده شوند پوسیدگیزا هستند. از طرف دیگر مایعات قندی نسبت به قندهای جامد، کمتر پوسیدگیزا هستند.
برخلاف عقیدهی رایج، قندهای طبیعی موجود در عسل، میوهها و شیر، پوسیدگیزا هستند؛ از طرفی دانههای روغنی مثل گردو، بادامزمینی، انواع پنیر و مواد پروتئینی با قلیایی کردن محیط دهان میزان بروز پوسیدگی را کاهش میدهند.
کیفیت مواد غذایی
غذاهای سفت مثل میوهجات و سبزیجات بهدلیل این که نیاز به جویدن بیشتری دارند، باعث ازدیاد بزاق میشوند و پوسیدگی دندان را کاهش میدهند در حالی که غذاهای نرم کمتر دارای این خاصیت میباشند و در نتیجه خاصیت پوسیدگیزایی بیشتری دارند.
توجه: با افزودن بعضی مواد غذایی به مواد پوسیدگیزا میتوان از زیان این غذاها تا حد زیادی جلوگیری کرد؛ بهعنوان مثال اگر انواع سبزیجات، دانههای روغنی و یا پنیر و چربی همراه مواد قندی استفاده شوند از خاصیت پوسیدگیزایی قندها کاسته میشود. نکته جالب این است که کاکائو دارای خاصیت ضدپوسیدگی میباشد و موادی مثل انواع بیسکویتها و تافیها بهمراتب قدرت پوسیدگیزایی بیشتری نسبت به شکلاتهای حاوی کاکائو دارند.
اثرات تغذیه قبل از تولد
سوء تغذیه و کمبود موادی چون کلسیم، آهن، ویتامین A و... اثر مستقیمی بر دندانهای جنین میگذارد. کمبود پروتئینها، ویتامین A و D، کلسیم و فسفر باعث نقص در ساختمان مینا میشود. در ضمن، کمبود پروتئین موجب اخلال در غدد بزاقی نیز شده و پوسیدگی را افزایش میدهد. کمبود آهن در این دوران باعث نقص در بزاق نوزاد میشود. کمبود ویتامین C نیز باعث نقص در ساختمان عاج دندان خواهد شد.